नेपालमा Gen-Z आन्दोलनको मुख्य कारणहरू
नेपालमा जेन-जेडको आन्दोलन: परिवर्तनको माग
हेलो, यदि तपाईंले पछिल्लो समय नेपालको समाचार हेर्नुभएको छ भने, काठमाडौं र अन्य ठाउँहरूमा जेन-जेड नेतृत्वको प्रदर्शनले हलचल मच्चाएको कुरा सुन्नुभएको होला। टिकटक र X स्क्रोल गर्दै यो आन्दोलनको बारेमा बुझ्ने कोसिस गर्दा, यो आन्दोलन बिल्कुल फरक लाग्छ। यो कच्चा, जोशपूर्ण र विद्यमान अवस्थाबाट आजित पुस्ताद्वारा संचालित छ। आउनुहोस्, नेपालका युवाहरू किन सडकमा उत्रिएका छन् र परिवर्तनको माग गरिरहेका छन्, त्यसको कारण खोतलौं।
## सुरुवातको चिंगारी: सामाजिक सञ्जालमाथिको प्रतिबन्ध
यो सबै तब सुरु भयो, जब नेपाल सरकारले सेप्टेम्बर ४, २०२५ मा फेसबुक, इन्स्टाग्राम, युट्युब, व्हाट्सएप र X सहित २६ वटा सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्ममाथि प्रतिबन्ध लगायो। कारण? यी प्लेटफर्महरूले नेपालमा दर्ता गर्न र कर तिर्न अस्वीकार गरे। यो कदमलाई जेन-जेडले अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामाथिको हमला र डिजिटल स्वतन्त्रताको दमनको रूपमा लिए। हाम्रो पुस्ताका लागि सामाजिक सञ्जाल केवल मनोरञ्जनको साधन मात्र होइन—यो हाम्रो शिक्षा, सञ्चार, व्यवसाय र विचार व्यक्त गर्ने प्रमुख माध्यम हो। जब टिकटक जस्ता सीमित प्लेटफर्म मात्र बाँकी रहे, युवाहरूले #WakeUpGenZ र #NepalProtest जस्ता ह्यासट्यागमार्फत आफ्नो आक्रोश र संगठनलाई एकजुट बनाए।
## भ्रष्टाचार र “नेपो किड” संस्कृति
जेन-जेडले सामाजिक सञ्जालमा “नेपो किड” (नेपोटिज्मबाट लाभ लिनेहरू) प्रवृत्तिलाई उजागर गरेर तहल्का मच्चाएका छन्। यी भिडियो र पोस्टहरूले नेताहरूका सन्तानहरूको विलासी जीवनशैली—महँगा गाडी, विदेशी शिक्षा, गुच्ची झोलाहरू—लाई सामान्य नेपाली युवाहरूको बेरोजगारी, आर्थिक संकट र खाडी मुलुकमा जोखिमपूर्ण काम गर्नुपर्ने बाध्यतासँग तुलना गर्छन्। “नेता का बच्चा विदेशमा गुच्ची झोला बोकेर फर्कन्छन्, जनताका बच्चा खाडीबाट कफिनमा” जस्ता नाराहरूले यो असमानता र भ्रष्टाचारप्रतिको आक्रोशलाई स्पष्ट रूपमा देखाउँछ। यो केवल मिम्स र भिडियोको कुरा होइन—यो हाम्रो समाजमा गहिरिएको असमानताको चित्रण हो।
## आर्थिक असमानता र बेरोजगारी
नेपालमा बेरोजगारी र महँगीले आकाश छोइसकेको छ। आधारभूत सेवाहरू—जस्तै स्वास्थ्य र शिक्षा—मा पहुँचको कमीले युवाहरूलाई निराश बनाएको छ। धेरै युवाहरू जीविकोपार्जनका लागि खाडी मुलुकमा खतरनाक काम गर्न बाध्य छन्। अर्कोतर्फ, नेताहरूका सन्तानहरूले विलासी जीवन बिताइरहेका छन्। यो असमानताले जेन-जेडलाई साँच्चिकै रिस उठाएको छ। हामीले आफ्नो भविष्यको लागि मेहनत गर्नुपर्छ, तर नेताहरूले स्रोतको दुरुपयोग गरेर हाम्रो अवसरहरू खोसिरहेका छन्। यो आन्दोलनले यस्तै अन्यायविरुद्ध आवाज उठाएको छ।
## शासकीय कमजोरी र जवाफदेहिताको अभाव
जेन-जेडले सरकारको पारदर्शिता र जवाफदेहीताको कमीप्रति पनि आक्रोश व्यक्त गरेका छन्। भ्रष्टाचार, स्रोतको दुरुपयोग र जनताका आधारभूत आवश्यकताहरू—जस्तै राम्रा सडक, स्वास्थ्य सेवा—मा ध्यान नदिएकोमा सरकारलाई प्रश्न उठाइएको छ। हामीलाई सुशासन चाहिन्छ, हामीलाई जवाफ चाहिन्छ। यो आन्दोलनले सरकारलाई यही कुराको माग गरेको छ—हाम्रा कर र स्रोत कहाँ गइरहेका छन्? किन हाम्रा सडकहरूमा खाल्डा छन्, र किन हाम्रा अस्पतालहरूमा औषधि छैन?
## डिजिटल र सांस्कृतिक जागरण
यो आन्दोलनको सबैभन्दा रोचक पक्ष के हो भने, यो नेताविहीन छ। जेन-जेडले परम्परागत राजनीतिक संरचनाबाट स्वतन्त्र भएर डिजिटल र सडक दुवै माध्यमबाट आफ्नो आवाज उठाइरहेका छन्। टिकटक र X मा भाइरल भिडियोहरूले यो आन्दोलनलाई देशव्यापी बनाएको छ। यो नेपालको इतिहासमा नयाँ प्रकारको “जेनरेशनल रप्चर” हो, जहाँ युवाहरूले आफ्नो भविष्य आफैं बनाउन चाहन्छन्। माइतीघर मण्डला र नयाँ बानेश्वरमा केन्द्रित यो प्रदर्शन पोखरा, धरान र इनरुवा जस्ता शहरहरूमा पनि फैलिएको छ। आयोजकहरूले शान्तिपूर्ण र कानुनसम्मत प्रदर्शनको अपील गरेका छन्, स्कूल युनिफर्म लगाउन र परिचयपत्र बोक्न आग्रह गर्दै।
## समर्थन र जोखिम
यो आन्दोलनलाई काठमाडौंका मेयर बालेन्द्र शाह र पूर्वसञ्चारमन्त्री गोकुल बाँस्कोटाले समर्थन जनाएका छन्। मेयर शाहले यो युवाहरूको स्वस्फूर्त आन्दोलन भएको भन्दै समर्थन गरेका छन्, तर राजनीतिक दलहरूलाई यसलाई आफ्नो स्वार्थका लागि प्रयोग नगर्न चेतावनी दिएका छन्। तर, केही जोखिमहरू पनि छन्। नेताविहीन आन्दोलनलाई राजनीतिक दलहरूले कब्जा गर्न सक्छन् वा यो हिंसात्मक हुन सक्ने चिन्ता पनि व्यक्त गरिएको छ। साथै, “नेपो किड” प्रवृत्तिले नेताहरूका सन्तानहरूमाथि साइबरबुलिङको जोखिम बढाएको छ, जुन चिन्ताको विषय हो।
## अन्तमा
नेपालमा जेन-जेडको यो आन्दोलन सामाजिक सञ्जालमाथिको प्रतिबन्ध, भ्रष्टाचार, असमानता र शासकीय कमजोरीविरुद्धको विद्रोह हो। यो केवल सडकको आन्दोलन होइन—यो हाम्रो पुस्ताको जागरण हो, जसले डिजिटल र वास्तविक दुवै संसारमा आफ्नो आवाज बुलन्द गरिरहेको छ। हामी शान्तिपूर्ण तर दृढतापूर्वक पारदर्शिता, जवाफदेहीता र सुशासनको माग गरिरहेका छौं। यो आन्दोलनले हामीलाई एउटा कुरा स्पष्ट गरेको छ—हाम्रो पुस्ता अब चुप लागेर बस्ने छैन। हामी परिवर्तन चाहन्छौं, र हामी त्यसका लागि लडिरहेका छौं।
तपाईंलाई यो आन्दोलनको बारेमा के लाग्छ? तपाईंको विचार सेयर गर्नुहोस्